Σε μια οικονομία της αγοράς, οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών μπορούν πάντα να μεταβληθούν. Κάποιες τιμές αυξάνονται, κάποιες άλλες μειώνονται. Μπορούμε να μιλήσουμε για πληθωρισμό όταν παρατηρείται γενική αύξηση τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών και όχι μόνο ορισμένων προϊόντων. Επομένως, με 1 ευρώ μπορούμε να αγοράσουμε λιγότερα πράγματα ή, με άλλα λόγια, η αξία του ευρώ μειώνεται.
Ορισμένες μεταβολές τιμών είναι πιο σημαντικές από άλλες
Όταν υπολογίζεται η μέση αύξηση των τιμών, δίδεται μεγαλύτερη βαρύτητα στις τιμές των προϊόντων για τα οποία δαπανώνται περισσότερα χρήματα - όπως το ηλεκτρικό ρεύμα - σε σχέση με τις τιμές των προϊόντων για τα οποία ξοδεύονται λιγότερα - π.χ. ζάχαρη ή γραμματόσημα.
Δεν αγοράζουν όλοι τα ίδια πράγματα
Κάθε νοικοκυριό έχει διαφορετικές καταναλωτικές συνήθειες: ορισμένοι έχουν αυτοκίνητο και τρώνε κρέας, άλλοι μετακινούνται μόνο με τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή είναι χορτοφάγοι. Οι μέσες καταναλωτικές συνήθειες του συνόλου των νοικοκυριών καθορίζουν τη βαρύτητα που λαμβάνουν τα διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες κατά τη μέτρηση του πληθωρισμού.
Για τη μέτρηση του πληθωρισμού, λαμβάνονται υπόψη όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που καταναλώνουν τα νοικοκυριά, όπως:
· είδη καθημερινής χρήσης (π.χ. τρόφιμα, εφημερίδες και βενζίνη)
· διαρκή αγαθά (π.χ. είδη ένδυσης, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και πλυντήρια)
· υπηρεσίες (π.χ. κομμωτήρια, ασφάλειες και ενοικιαζόμενες κατοικίες)
Σύγκριση των τιμών του καλαθιού καταναλωτικών αγαθών ανά έτος
Όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες που καταναλώνουν τα νοικοκυριά στη διάρκεια ενός έτους αντιπροσωπεύονται από ένα "καλάθι" ειδών. Κάθε προϊόν στο καλάθι αυτό έχει μια τιμή, η οποία μπορεί να μεταβληθεί με την πάροδο του χρόνου. Ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού είναι η τιμή του συνολικού καλαθιού ένα συγκεκριμένο μήνα σε σύγκριση με την τιμή που είχε τον ίδιο μήνα ένα έτος νωρίτερα.
Εναρμονισμένος δείκτης
Στη ζώνη του ευρώ, ο πληθωρισμός τιμών καταναλωτή μετρείται με βάση τον "Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή", ο οποίος συχνά αναφέρεται με το ακρωνύμιο "ΕνΔΤΚ". Ο όρος "εναρμονισμένος" δηλώνει ότι όλες οι χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθούν την ίδια μεθοδολογία. Έτσι διασφαλίζεται ότι τα στοιχεία για μία χώρα μπορούν να συγκριθούν με τα στοιχεία άλλης.
Συγκρίσιμες μετρήσεις σε όλες τις χώρες
Προτού το ευρώ γίνει το κοινό μας νόμισμα, κάθε χώρα χρησιμοποιούσε τις δικές της εθνικές μεθόδους και διαδικασίες για τη μέτρηση του πληθωρισμού. Με την εισαγωγή του ευρώ, κατέστη αναγκαία η ύπαρξη ενός μέσου μέτρησης του πληθωρισμού για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, που να επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ χωρών, χωρίς κενά και διπλά στοιχεία. Ο ΕνΔΤΚ, ο οποίος στηρίζεται από ένα σύνολο νομικά δεσμευτικών κανόνων, δημιουργήθηκε για αυτόν ακριβώς το σκοπό. Στάθμιση των προϊόντων που περιλαμβάνονται στον ΕνΔΤΚ
Η επίδραση της μεταβολής μίας μόνο τιμής στον ΕνΔΤΚ εξαρτάται από το πόσα χρήματα δαπανούν τα νοικοκυριά, κατά μέσο όρο, για αυτό το προϊόν. Παράδειγμα - καφές: ο καφές (όπως και το τσάι και το κακάο) έχει συντελεστή στάθμισης 0,4%. Επομένως, οποιαδήποτε μεταβολή της τιμής του δεν θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στον συνολικό ΕνΔΤΚ. Παράδειγμα - βενζίνη: η βενζίνη (όπως και τα άλλα καύσιμα και τα λιπαντικά) έχει συντελεστή στάθμισης 4,6%, άρα ο αντίκτυπος που θα έχει η μεταβολή της τιμής της στον ΕνΔΤΚ θα είναι περίπου δέκα φορές μεγαλύτερος από ό,τι στην αντίστοιχη περίπτωση του καφέ. Οι συντελεστές στάθμισης των βασικών ομάδων προϊόντων στον ΕνΔΤΚ